Dünyadaki en önemli geçit yollarından birisi olan İstanbul Boğazı, doğu ve batının birleşmesinde jeopolitik önemi yüksek olan özel bir alandır. Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler, İstanbul Boğazı sayesinde sürdürülebilir deniz ticaretlerini yapabilmekte ve petrol ürünlerinin önemli bir bölümünü, Türk Boğazları üzerinden dünyaya ihraç edebilmektedirler. İstanbul Boğazı’nda Sektör Kadıköy içerisinde yer alan demirleme yerleri (A, B, C demir sahaları) Türk Boğazları’nda gemi trafiğinin en yoğun ve en karmaşık yapıya sahip olduğu deniz alanlarıdır. Bu nedenle Sektör Kadıköy içerisinde yer alan demirleme yerleri ve yakın çevresi Türk Boğazları’nda gemi kazalarının en sık yaşandığı deniz alanlarıdır. Bu çalışmada, İstanbul Boğazı’nda gemi trafiğinin en yoğun olduğu Sektör Kadıköy içerisinde yer alan tanker demirleme sahasında olası bir ham petrol gemisi kazası sonucunda oluşabilecek petrol kirliliğinin, akut toksik etkisi modellenmiştir. Çalışmada olası petrol kaynaklı kirlenmenin denizel ekosistemde oluşturabileceği etkinin tespiti için, laboratuvar ortamında Bacterial Bioluminescence Bioassay testiyle, ham petrolün deniz ortamında akut toksisitesi araştırılmıştır. Çalışmada kirliliğin modellenmesi için GNOME Simulasyon Modellemesi yazılımı kullanılmıştır. Modellemede meteorolojik ve oşinografik veriler göz önünde bulundurularak, petrol kirliliğinin etkileyeceği deniz ve kıyı alanları tespit edilmiştir. Bu çalışma sonucunda, kaza ile oluşacak petrol kirliliği ardından, ekosistem biyoçeşitliliğinin etkilenmesi olası sektöre ait riskli alanlar model sonuçlarından edinilen bilgilerle belirlenmiştir. Sektör Kadıköy olarak seçilen alanda, ham petrolün ulaşabileceği en son noktada bile petrolün toksik etkisinin devam edebileceği görülmüş ve bu noktadan itibaren gereken seyreltme değerleri hesaplanmıştır. Petrol kaynaklı kirlenmenin tespiti için, akut toksisite test ölçüm periyotları olan 5 dk – 15 dk ve 30 dk arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. En hızlı müdahale gerektiren petrol kaynaklı kirlenmelerde, akut toksisite testinin 5 dakikalık maruziyet süresi sonuçlarından yararlanılabileceği belirlenmiştir. Bu çalışma ile hem bu özel alanın korunması ve hem de biyoçeşitliliğin etkilenmemesi için petrol kirliliği özelinde çalışmalar, senaryolar ve kıyısal alan koruma planları ile bütünleşik izlemelerin yapılmasının önemi vurgulanabilir.
The Bosphorus, one of the most important passageways in the world, is a special area with high geopolitical importance at the junction of east and west. Countries with a coast to the Black Sea can carry out sustainable maritime trade thanks to the Bosphorus and export a significant part of their petroleum products to the world through the Turkish Straits. Anchorage areas (A, B, C anchor areas) located in Sector Kadıköy in the Bosphorus are the sea areas where the heaviest and most complex structure of ship traffic occur in the Turkish Straits. For this reason, the anchorage areas within Sector Kadıköy and its immediate surroundings are the sea areas where ship accidents occur most frequently in the Turkish Straits. This study models the acute toxic effect of oil pollution that might result from a possible crude oil ship accident at the tanker anchorage area located in Sector Kadıköy, where ship traffic is the most intense in the Bosphorus. In the study, the acute toxicity of crude oil in the marine environment was investigated with the Bacterial Bioluminescence Bioassay test in a laboratory environment to determine the effect of possible oil-related pollution on the marine ecosystem. GNOME Simulation Modeling software was used to model pollution in the study. In the modelling, the meteorological and oceanographic data were considered and the sea and coastal areas affected by oil pollution were determined. With the information obtained from the modelling results, this study determined the risky areas of the sector that may affect the ecosystem biodiversity after the accidental oil pollution. In the area chosen as Sector Kadıköy, it was observed that the toxic effect of oil could continue even at the last point where crude oil could reach, and the required dilution values were calculated from this point onwards. There was no statistically significant difference between the acute toxicity test measurement periods of 5 minutes, 15 minutes and 30 minutes to detect oil-based pollution. It was determined that the 5-minute exposure time results of the acute toxicity test could be used in petroleum-based contaminations that require the fastest response. With this study, the importance of conducting integrated monitoring with oil pollution specific studies, scenarios, and coastal protection plans is emphasised to protect this special area and not affect biodiversity.
