Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sivri N., Kaşkatepe B.(Yürütücü), Sönmez V. Z., Erol H. B.
TÜBİTAK Projesi, 1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı, 2021 - 2022
İklimsel faktörlere bağlı olarak farklı trofik koşullarda farklı mikroorganizmalar tarafından üretilen yüksek çözünmüş karbonhidrat ve biyokütle olarak tanımlanan müsilaj, son dönemlerde Marmara Denizi ekosistemi için önemli bir tehdit haline gelmiştir. Özellikle bazı planktonik türlerin salgıları ile ortamda fırsatçı türlerin ve hastalık yapıcı (patojen) mikroorganizmaların sayısal artışı, zaten problemli olan olayı halk sağlığı açısından daha öncelikli kılmaktadır. Müsilaj yapının hem kimyasal analiz ve hem de metagenomik analiz sonuçlarında, içerdiği polisakkarit yapı ve bakteriyal çeşitlilik ekosisteme kimyasal müdahaleleri sınırlandırmaktadır.
Bu projede; çevre dostu bir biyosürfaktan olan ramnolipid ile Marmara Denizi’nden izole edilecek enterik patojenlere özgü litik bakteriyofajların ayrı ayrı ve birlikte kullanımının müsilaj üzerine olası etkinliğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Ramnolipidlerin yüzey gerilimini düşüren, hidrokarbon degradasyonu ile en iyi ilişkilendirilen biyosürfaktan olduğu, kontamine olmuş bölgelerde kirlenmeyi azaltan maddelere, terminal elektron tutuculara veya besin ve diğer temizleyici maddelere ilave edilerek kirletici maddelerin parçalanmasını arttıran ve çevrenin kendi kendini yenilemesini sağlayan bileşikler olduğu bilinmektedir. Bu özellikleri ile müsilaj yapının parçalanmasında etkili olabileceği düşünülen ramnolipidin aynı zamanda sahip olduğu antimikrobiyal etkinlik ile de müsilaj yapıda bulunan patojen bakterilere etkili olabileceği öngörülmektedir. Ramnolipidin bu etkisine ilave olarak Marmara Denizi’nde yer alan enterik patojenlere özgü izole edilecek bakteriyofajlarla da halk sağlığını tehdit eden bu patojen mikroorganizma yükünün azaltılabileceği düşünülmektedir. Özgül bakteriyi hedef alan ve öldürebilen bakteri virüsleri olan bakteriyofajlar bakterilerin bulunduğu deniz suyu, tatlı su ve toprak gibi hemen hemen her ortamda bulunabilmekte ve dışkı, lağım suları, dereler, göller, gübreli topraklarda sık rastlandığı bilinmektedir. Bu nedenle müsilaj/kıyısal alan su örneklerinde tespit edilen enterik patojenlere özgü bakteriyofajların da izole edilmesi planlanmaktadır. Proje ekibinin bakteriyofajlar konusunda projeleri ve çalışmaları mevcut olup, su örneklerinde bakteriyofaj izole edilememesi ya da düşük etkinlikli faj izole edilmesi halinde ekibin daha önce yaptığı çalışmalarda izole ettiği çok sayıda bakteriyofajdan yüksek etkinlikli (en az >%50) olanların çalışmaya dahil edilmesi planlanmaktadır.